Moğolistan’da Türk araştırmacılardan tarihi kazı: 4 bin yıllık kurganlar gün yüzüne çıkarılıyor
İstanbul Üniversitesi ile Moğolistan Devlet Üniversitesi ortaklığında yürütülen “Atlılar Kültürü” arkeoloji projesi kapsamında Moğolistan’da tarihi kazılar başladı. Tuv bölgesindeki Şovh Uul Dağı ve Tuul Irmağı havzasında yürütülen çalışmalar, konargöçer Türk ve Moğol topluluklarının ölü gömme geleneklerine ışık tutmayı hedefliyor.
Kutsal tepe Bor Ovoo'da kazılar sürüyor
Kazıların odak noktası ise Orta Çağ’a tarihlenen mezar ve anıt alanlarının bulunduğu Bor Ovoo Tepesi. Bu bölge, Uygur Kağanı Moyen Çor’un anıt yazıtına da ev sahipliği yapıyor. Prof. Dr. Kürşat Yıldırım’a göre Bor Ovoo, hem tarihî hem de dini açıdan kadim Türk toplumları için kutsal bir alan. Burada M.Ö. 2000’den M.S. 13. yüzyıla kadar tarihlenebilen mezarlar yer alıyor.
Amaç: Mezar odaları ve kültürel süreklilik
Kazı başkanı Yıldırım, ilk etapta beş mezarın mimari planlarını çıkarmayı, ardından da bulunan insan ve hayvan kemiklerinin laboratuvar incelemesini yapmayı planladıklarını belirtti. Kazılardan elde edilecek materyaller sayesinde Tunç Çağı’ndan Orta Çağ’a kadar uzanan ölü gömme ritüelleri analiz edilecek.
Bozkır arkeolojisinde Türk-Moğol işbirliği
Projede Türkiye’den Prof. Dr. Kürşat Yıldırım, Doç. Dr. Elvin Yıldırım, Dr. Ferhat Çiftçi ve Şeyma Sapma; Moğolistan’dan ise Prof. Dr. Erdene Myagmar, Doç. Dr. Ulziibayar Sodnom ve Tsenguun Ganbold görev alıyor. Yıldırım, Moğolların bozkır arkeolojisi alanında güçlü bir geleneğe sahip olduğunu vurgularken, bu işbirliğinin Türkiye’deki bilim insanları için de öğretici olduğunu ifade etti.
Sergilenme Moğolistan'da olacak
Kazılardan çıkan buluntular Moğolistan devletinin kontrolünde envantere geçirilecek ve uygun görülen eserler müzelerde sergilenecek. Yurt dışına çıkarılmaları ise neredeyse imkânsız.
Gelecek projeler için umut verici sonuçlar
Gelecek yıl için de kazı planlarının hazır olduğunu belirten Yıldırım, Moğolistan’ın eski Türk arkeolojisi açısından eşsiz bir coğrafya olduğunu söyledi. Projeye Kanca El Aletleri ve Dövme Çelik ve Makine Sanayi A.Ş. de sponsor olarak katkı sağlıyor.
Yaklaşık 25 kişilik ekip tarafından yürütülen çalışmalar sonucunda elde edilen veriler, Türkçe, Moğolca ve İngilizce raporlarla uluslararası akademik kamuoyuyla paylaşılacak.
