2025 yılı Liselere Geçiş Sınavı (LGS), yalnızca öğrencileri değil, eğitim sistemini ve aileleri de ciddi şekilde düşündürdü. Her yıl olduğu gibi bu yıl da binlerce çocuk ter dökerken, sınavın doğası ezber bilgisinden çok akıl yürütme, mantık kurma ve çok yönlü düşünme becerilerini ölçmeye odaklandı. Net bir gerçek ortaya çıktı: Düşünen, analiz eden ve sabırlı çocuklar kazandı.
Bu çocukların ortak bir başka özelliği ise dikkat çekici: Satrançla tanışmış olmaları.
SATRANÇ SADECE BİR OYUN DEĞİL, BİR ZİHİN EĞİTİMİDİR
Uzman pedagoglar ve eğitim bilimciler yıllardır söylüyor: Erken yaşta satrançla tanışan çocuklar, zihinsel gelişim açısından büyük bir avantaj elde eder. Satranç, çocuklara yalnızca taş hareketlerini öğretmekle kalmaz; aynı zamanda plan yapmayı, geleceği öngörmeyi, sabırlı olmayı, kararlarının sonuçlarını değerlendirmeyi ve kayıplardan ders çıkarmayı da öğretir.
5 yaş, çocuğun sembolik düşünme, dikkat kontrolü ve stratejik planlama becerilerinin temellerinin atıldığı kritik bir dönemdir. İşte bu yaşlarda satranca başlayan bir çocuk hem okul hayatında hem de hayatın farklı alanlarında çok daha güçlü bir bilişsel altyapı ile ilerler.
2025 LGS GÖSTERDİ Kİ: AKIL YÜRÜTMEYE DAYALI BAŞARI ARTIK KAÇINILMAZ
Bu yılki LGS sorularına bakıldığında; özellikle Matematik ve Fen Bilimleri testlerinde yoğun biçimde mantık soruları, işlem öncesi analiz gerektiren problemler ve tablo yorumlamaları yer aldı. Türkçe testlerinde ise okuduğunu anlama, metinler arası bağ kurma ve çıkarım yapma ön plandaydı. Bu beceriler hiçbir şekilde ezberle geliştirilemez. Bu beceriler, çocukta zamanla inşa edilen bilişsel düşünce yapısı ile doğrudan ilişkilidir.
İşte tam bu noktada satranç devreye giriyor. Çünkü satranç, çocuğun hem analiz yapma becerisini hem de dikkatini uzun süre koruma yeteneğini geliştiriyor. Her hamlede yeniden düşünmek, farklı senaryoları tartmak, karşı tarafın niyetini çözmeye çalışmak ve buna göre karşı strateji belirlemek, LGS gibi sınavlarda istenen zihinsel donanımı birebir karşılıyor.
PEDAGOGLAR NE DİYOR?
Yapılan akademik araştırmalar, düzenli olarak satranç oynayan çocukların problem çözme, dikkat süresi, hafıza gelişimi ve karar verme becerilerinde akranlarına göre daha hızlı ilerlediğini ortaya koyuyor. Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma, düzenli olarak satranç oynayan öğrencilerin matematik başarılarında anlamlı artış olduğunu belgeledi.
Türkiye’de de bu alanda çalışan birçok pedagogun ortak görüşü şu:
“Satranç, çocukların beynine şekil verir. Bu şekil, sadece derslerde değil, yaşamın her alanında onlara yol gösterir.”
AİLELERE ÇAĞRI: BEKLENECEK ZAMAN KALMADI
Tüm bu veriler ve gözlemler ışığında ailelere düşen görev artık çok net: Çocuklarımızı 5 yaşından itibaren satrançla tanıştırmalıyız. Bu sadece bir spor değil; onların geleceğini şekillendiren stratejik bir eğitim aracıdır.
Çocuğunuzun LGS’ de başarılı olmasını istiyorsanız, önce onun düşünen bir birey olmasını sağlamalısınız. Ve bu da ancak oyun yoluyla verilen zihinsel eğitimle, yani satrançla mümkündür.
UNUTMAYIN:
Satrançla büyüyen çocuklar, sadece sınavları değil, hayatı da daha güçlü kazanır.
ERKEN YAŞ: STRATEJİK ZİHNİN TEMELİ
Uzmanlar, satrancın en etkili olduğu dönemin ilk okul öncesi yıllar (5–7 yaş) olduğunu belirtiyor. Çünkü bu yaşta kazanılan dikkat, planlama ve strateji yetisi, çocukların hem okul hem de sınav hayatında öne çıkmasını sağlıyor. Özellikle LGS gibi analitik sınavlarda bu beceriler doğrudan başarıya yansıyor.
ÖZETLE: ÇOCUĞUNUZU SATRANÇLA BÜYÜTÜN
- Erken Başlayın (5 yaş ve üzeri): Bu dönem, bilişsel temellerin atıldığı kritik yaşlardır.
- Düzenli Oynayın: Haftada birkaç saatlik satranç çalışması bile önemli gelişim sağlar.
- Akademik Başarıya Dönüştürün: Satrançla kazanılan dikkat ve analiz gücü, LGS gibi sınavlarda doğrudan başarı getirir.
- Hayata Hazırlayın: Zihinsel esneklik ve stratejik düşünce, sadece sınav değil; yaşam başarısının da anahtarıdır.
AKADEMİK VE PEDAGOJİK TABAN
- Erken Başlama: (5 ‑ 7 yaş arası): Bu dönemde satrançla tanışan çocuklar, kuramsal düşünme, konsantrasyon ve planlama altyapısını erken kazanarak sınav performansında fark yaratıyor.
- Problem Çözme ve Dikkat: Satranç, çocuğa “durum analiz et → seçenekleri değerlendir → strateji oluştur → sonuçla test et” yöntemini öğretiyor. Bu süreç, LGS gibi sınavlarda kritik bir avantaj sağlıyor.
- Akademik Başarı: Araştırmalar, satranç eğitiminin sadece bilişsel değil, matematik ve okuma başarılarında da anlamlı yükseliş sağladığını ortaya koydu instagram.com+14researchgate.net+14researchgate.net+14.
- IQ ve Beyin Gelişimi: IQ seviyesinde gelişim, her iki beyin lobunun birlikte çalışmasıyla destekleniyor; bu durum çocukların hem sayısal hem sözel alanlarda güçlü yanlar kazanmalarını sağlıyor okul.com.tr.
ÖZET VE AİLELERE ÇAĞRI
Kazanım | Açıklama |
AKIL YÜRÜTME | Satranç, analiz etme ve strateji geliştirme becerisi sağlar. |
BİLİŞSEL GELİŞİM | Konsantrasyon, hafıza, mantık doğrudan gelişir. |
AKADEMİK BAŞARI | Matematik ve okuma performansı artar. |
DUYGUSAL & SOSYAL BECERİ | Sabır, özgüven, alternatif düşünce ve ekip çalışması güçlenir. |
Sonuç: Her çocuk, 5 yaşından itibaren satrançla tanışarak hem akademik hem yaşam başarısı için gerekli zihinsel altyapıyı güçlendirebilir. Bu, ezber bilen değil, düşünen ve çözüm odaklı nesiller yetiştirmenin en etkili yolu.
BİLİMSEL KAYNAKLAR
- Margulies, S. & Phillips, M. (1990). The Effect of Chess on Reading Scores: District Nine Chess Program Second Year Report. New York City Schools.
Satranç eğitiminin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki olumlu etkilerini ortaya koyan saha çalışması.
- Kazemi, F., Yektayar, M., & Abad, A. M. B. (2012). Comparison of the Effect of Teaching of Problem Solving with the Conventional Method and Teaching Based on Chess on the Students' Math Performance. Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 2(2), 1-4.
Satranç temelli eğitim gören öğrencilerin matematik başarılarında anlamlı yükselme gözlemlenmiştir.
- Gobet, F. & Campitelli, G. (2006). Educational benefits of chess instruction: A critical review. Chess and Education: Selected Essays from the Koltanowski Conference, Dallas.
Satranç eğitiminin hafıza, problem çözme ve dikkat gelişimine katkılarını tartışan kapsamlı analiz.
- Türkiye Satranç Federasyonu – Eğitim Kurulu Yayınları (2023).
Türkiye genelinde yürütülen “Satrançla Gelişiyorum” projesi kapsamında, satranç eğitimi alan çocukların okul başarısına ve özgüvenine katkı sağlayan veriler yayımlanmıştır.
Hürriyet Kelebek 29 Ocak 2022 de çıkan haber: https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-cumartesi/satrancla-iyilestiler-gelistiler-41992601
SON SÖZ:
Sınav sistemleri değişebilir, soru tarzları zorlaşabilir. Ancak düşünmeyi bilen, strateji kurabilen, sabırlı ve odaklanmış bireyler her zaman bir adım önde olur. Bu bireyleri yetiştirmenin en sade, en etkili ve en sürdürülebilir yolu da satrançtır.
Öyleyse bir kez daha soralım:
Çocuğunuz bu düzenin neresinde?
Keyifli Okumlar Dilerim….
